Review Spirited Away 2001

Review Spirited Away 2001

Review

Thật sự mà nói, Spirited Away là một tuyệt tác đến từ đạo diễn Miyazaki Hayao, và cũng là phim duy nhất đoạt giải Oscar, thậm chí điểm số cao nhất là 8.6 điểm trên imdb – ít bộ phim nào đạt con số này mặc dù điểm là thứ không quan trọng mấy nếu như đó là huyền thoại, là tuyệt tác. Vì vậy mình chỉ có thể nói với bộ phim này là rất hay cho đến cực kỳ hay, do đó mình cũng không thể tìm được khuyết điểm gì ở bộ phim này để chê, dù có cũng chỉ xuất phát từ việc tình cảm Chihiro và Haku hơi có chút mơ hồ, với việc hai chị em song sinh Yubaba và Zeniba cũng chưa rõ ràng thế nào và lẽ nào vì sao mâu thuẫn, cảnh chiến đấu phù thủy chưa ấn tượng. 

Khác biệt với phim cùng thể loại phù thủy là Mary and The witch’s Flower (2017) của đất nước trời mọc, Spirited Away đi sâu vào giai thoại thần đạo cũng như sự nhẹ nhàng, chính vì đậm thần thoại và chất của Nhật Bản đã khiến cho Spirited Away trở thành một bộ phim yêu thích nhất của mọi người. Hầu như trong tất cả bộ phim của đạo diễn Miyazaki Hayao thì Spirited Away là một bộ duy nhất đi sâu vào giai thoại thần đạo khiến cho người xem luôn luôn muốn biết cái kết, của Chihiro và Haku sẽ diễn ra như thế nào, sau khi Chihiro ra đi thì xứ sở linh hồn sẽ ra sao. Yubaba sẽ như thế nào và cuộc sống của những người làm ở đó diễn ra tốt hay không tốt.

Do đó mình rất rất buồn khi nghe tin Spirited Away kéo dài hơn 3 tiếng nhưng lại rút gọn lại thành 2 tiếng đồng hồ, chính vì điều này mà có một số điểm trở nên hờ hững và khó hiểu, do đó mình cũng không thể đánh giá thấp vì các điểm hờ hững đó. Dù sao phim Spirited Away cũng là sự đỉnh cao Anime trong số các phim của Studio Ghibli nên do đó nếu như bạn chưa xem các tác phẩm nào hoặc là đã xem hết rồi sẽ nhận ra kịch bản Studio Ghibli cực kỳ hay chứ không phải là dạng thường thường.

Đồ họa

Với phong cách vẽ tay và vẽ trên máy tính – mình nghe phong phanh là Studio Ghibli đã áp dụng vẽ trên máy tính nhưng nhân vật vẫn vẽ tay cũng như số khác để hạn chế lạm dụng vẽ trên máy tính – sẽ rất khác so với vẽ tay theo cách đồ họa 3D như Weathering With You của năm 2019, bếu bạn xem rồi sẽ thấy Weathering With You cực kỳ đẹp và khác một trời một vực so với Spirited Away – thế nhưng Studio Ghibli vẫn đi theo con đường truyền thống là vẽ các nhân vật, và phong cách, ngoại trừ ngoại cảnh rộng ở ngoài trời thay vì dùng đồ họa 3D hoàn toàn.

Nhân vật

Các tuyến tính nhân vật được tạo nét rất rõ rệt, chẳng hạn như Chihiro là một cô bé bướng bỉnh, lười biếng, cố chấp và yếu đuối, thế nhưng sau khi được nhận được việc làm, dần dà tính cách của cô bé trưởng thành và mạnh mẽ hơn. Điều này cũng cho cũng ta nhận rõ ràng hơn việc môi trường khá quan trọng cho việc tạo hình tính cách và trưởng thành, nếu như không có môi trường khắc nghiệt và chỉ sống mãi trong gia đình và là con cưng, thì mãi mãi sẽ không bao giờ trưởng thành, như một con ếch trong đáy giếng. Đây chính là thứ quan trọng nhất và dễ dàng nhận ra nhất trong phim Spirited Away ngay từ đầu Chihiro lúc nào cũng nhút nhát, đến cả Yubaba cũng đã từng nói nặng lời với Chihiro rằng cô là con bé lười biếng, nhút nhát, vô dụng nhất. May thay nhờ việc vào làm phiền bà đang an ủi đứa con cưng nên cô mới nhận được việc làm. 

Trong môi trường đầy rẫy tham lam, khắc nghiệt, ấy mà cô đã trưởng thành hơn so với ban đầu, điều này dễ dàng nhận ra, khi cô thấy Haku bị tấn công bởi đàn giấy của Zeniba, cô đã phải leo lên tận mái nhà – điều mà không dễ dàng chút nào nếu là một con người nhút nhát như cái thời Chihiro bước đến đây, khóc lóc và yếu đuối. Do đó môi trường khắc nghiệt luôn tạo ra tính cách trưởng thành hay yếu đuối, chắc hẳn các bạn cũng nhận ra câu nói “Gia đình không dạy được mày thì đời sẽ dạy mày.”, đây là câu nói điển hình của tất cả mọi người, khi gia đình không thể dạy được bạn thì chính do gia đình đã quá nuông chiều bạn thành thử bạn trở thành một thứ gì đó không trưởng thành được, vì vậy khi người ta nhìn bạn theo cách trẻ trâu có nghĩa người ta đã xác định bạn là con ngoan và cuộc đời – cũng có thể là môi trường của cuộc đời khắc nghiệt – hình thành những khó khăn sẽ giúp bạn trở nên cứng cỏi hơn. Chihiro không còn là Chihiro như thời bước chân vào Vùng Đất Linh Hồn, Chihiro đã biến con người khác sau khi sống nơi đây, hay nói cách Chihiro trưởng thành và chững chạc hơn trước đây.

Haku là nhân vật chính thứ hai của bộ phim, sau Chihiro, nhưng lại là một con người khá lạnh lùng suốt từ đầu cho tới cuối phim ngoại trừ vài giây thể hiện cảm xúc với chihiro. Haku là sự điển hình cho những người học lén, sống hai mặt (thực ra anh ta phải làm thế nếu như muốn sống sót, sống hai mặt ở đây có nghĩa là điều tốt và bắt buộc phải làm thế với con người độc ác khác chứ không phải là kiểu hai mặt đối xử tệ với người tốt bụng xung quanh). Cũng là người chịu làm tay sai cho kẻ khác, Haku biết bản thân là kẻ tay sai và là kẻ bị lợi dụng nhưng biết làm sao bây giờ nếu không làm vậy trong hoàn cảnh bị bắt buộc?

Vô Diện là người quan trọng thứ ba trong bộ phim Spirited Away, Vô Diện tượng trưng cho việc phản chiếu của mỗi con người, góp phần biến cố lớn xảy ra trong nhà tắm của Yubaba, rất nhiều lần Vô Diện dụ dỗ Chihiro kể từ khi Chihiro cho Vô Diện vào – Chihiro tưởng Vô Diện là  khách – nhưng Chihiro đã khước từ mọi cám dỗ của Vô Diện. Chính vì vậy Vô
Diện đã chuyển sang con mồi khác là những người làm, cuối cùng Vô Diện trở thành một con quái vật đúng nghĩa đen. Đến cả đòn chưởng của Yubaba cũng không thể ngăn cản được Vô Diện, khi Vô Diện nôn hết tất cả mọi thứ trong bụng và ra ngoài thì mới trở lại hình dạng cũ vốn có. 

Có thể nói rằng Vô Diện là nhân vật được yêu thích nhất bởi Vô Diện vốn là con người thật thà hiền lành nhưng do môi trường sống tham lam và đầy rẫy đố kỵ đã trở thành con quái vật đúng nghĩa, khi thoát khỏi môi trường đó, Vô Diện trở về con người thật của mình, đây cũng là điều dễ dàng mà đạo diễn Miyazaki Hayao đã truyền tải tới cho Vô Diện. Con người không có lỗi, lỗi ở bản chất môi trường ảnh hưởng đến tính cách độc ác. Nếu như Chihiro trưởng thành và tốt hơn trong môi trường khắc nghiệt đó, thì riêng với Vô Diện tượng trưng cho việc sự sa đọa, Vô Diện và Chihiro là hai thái cực, một con người trở nên tốt hơn và một con người trở nên ác hơn cũng có nghĩa rằng cuộc đời giúp chúng ta tốt hay xấu cũng tùy vào môi trường cũng như bản tính của bạn có tránh được sự cám dỗ đó hay không. Bạn không thể đòi hỏi một thằng oắt con sống trong môi trường toàn sự giết hại lẫn nhau phải làm điều tốt. Đó là tùy thuộc bạn muốn trở nên tốt hơn hay tệ hơn mà thôi. Đồng thời Vô Diện cũng đại diện cho con người vốn bản chất thật thà và chất phác chì vì lối trào lưu phương tây mà người đó đã đánh mất chính mình.

Yubaba là đại diện cho con người về mặt tối cũng như một bà mẹ yêu thương con cái hết mực, mặc dù cái tình yêu dành cho con nhưng bà cũng là người đại diện cõi tham lam, bỏ hết giá trị truyền thống mà theo đuổi giá trị phương Tây, điển hình là căn phòng triệt của bà ta hầu hết là đồ đạc của phương Tây hóa. Còn các phòng tắm và phòng ở của người làm lại là truyền thống, nói không ngoa là Yubaba đã dùng giá trị truyền thống để kinh doanh hoặc đã rũ bỏ các giá trị đó sau khi đã giàu có rồi để bản thân bà trở thành một con người phương Tây. Lối ăn mặc cũng như đồ đạc dành cho đứa con trai là hầu hết không có một món nào liên quan tới truyền thống Nhật Bản, điều này cũng có thể đạo diễn Miyazaki Hayao đã ngấm ngầm trong năm 2001 là một biến cố hoặc báo hiệu tương lai hoặc thời Minh Trị đã cải cách theo phương tây hóa để dẫn tới mất giá trị truyền thống. Quay trở lại với đứa con trai, Yubaba là người yêu đứa con cực kỳ, dẫn đến thằng bé luôn ở trong ngôi nhà của nó, trong căn phòng và không có bất kỳ người bạn nào, tình yêu của bà không thể gọi là tình mẫu tử mà là sự bảo vệ thái quá mức, đến ám ảnh, khi Haku đến căn phòng để nhắc nhở bà ta, Yubaba đã nổi điên cũng cho chúng ta nhận ra bà có thể bất chấp tất cả để cứu đứa con trai. 

Boh là đứa con trai cưng, thế nhưng sau khi bị bà Zeniba biến thành một con chuột béo ú và con Chim Yu thành con chim nhỏ nhoi thì thằng bé Boh mới dần thay đổi một con người khác, Boh cũng là đại diện đa số đứa con trai cưng thời hiện đại mà bị các bà mẹ bảo vệ quá mức đến nỗi xuất hiện triệu chứng sợ hãi xã hội và không một người bạn nào ngoại trừ con chim Yu. Sau khi quay trở về, Yubaba đã bất ngờ về việc Boh có thể đứng, đây là cảnh có thể hiểu rằng Boh trước giờ không hề đi được và bà Yubaba cũng không muốn đứa con cực nhọc đi, điều này gần như biến Boh là vật cưng thay vì là một con người. Sau đó đến nhà bà Zeniba, Chihiro đã cầu xin à Zeniba rằng hãy hóa giải cho Bo và con chim yu, nhưng bà Zeniba nói rằng lời nguyền đã hết từ lâu và bọn nó chỉ cần muốn quay lại thành người là được. Đây cũng có thể nói Boh thích trải nghiệm đời sống thay vì cứ mãi trở thành một con cưng và chẳng biết gì ở ngoài kia là gì đó, Boh cũng cầu xin mẹ hãy tha cho gia đình Chihiro khiến cho bà Yubaba ngạc nhiên. Đây cũng là điều tượng trưng cho việc buông đứa con ra ngoài để nó thay đổi mà hầu hết các bà mẹ điều do dự vì sợ con cái cực khổ.

Rin là điển hình cho một con người tốt bụng trong xã hội, nhất là hoàn cảnh khó khăn – mặc dù không phải ai cũng thế – điều giúp đỡ lẫn nhau, tuy vẻ mặt của Rin ban đầu đối với Chihiro là kiểu đỏng đảnh nhưng không đến nỗi nào. Khi Chihiro đến bến xe lửa và Vô Diện nhảy xuống sông để theo Chihiro, Rin đã nói sẽ không tha thứ nếu làm tổn thương Chihiro. Rin là con người tốt, nhưng Rin không có nơi nào để đi, gần như Rin không còn nhớ tên thực – vì Yubaba đã lấy danh tính của mọi người và thay bằng tên giả – nên Rin đã xem nơi của Yubaba là nhà. Có thể nói Rin là mẫu người của những người cam chịu, không biết ngày mai là gì, và chỉ làm, để hi vọng vào một ngày mai sẽ rời khỏi nơi đây, Một tia hi vọng của những người dưới tận cùng xã hội.

Ông Oiji Kamajii là con người đặc biệt so với những người làm khác, ông không hẳn là người mất tên hoàn toàn như những người khác, Oiji Kamajii đã để giành chiếc vé tàu 40 năm nay, có thể ông nghĩ một lúc nào đó ông sẽ rời khỏi nơi đây nhưng rồi ông nhường cho Chihiro như một đứa cháu thực thụ. Ông là kiểu người mặt lạnh trong nóng, là điển hình đa số đàn ông không muốn thể hiện tình cảm, Oiji Kamajii sống 40 năm ở nhà tắm tưởng chừng mọi thứ chỉ có công việc và là nô lệ nhà tắm hoàn toàn. Nhưng điều gì đã khiến cho ông Oiji Kamajii đối xử với Chihiro tốt như vậy? Đó là việc chúng ta không biết hẳn tại sao mà chỉ dựa theo lối suy nghĩ riêng, như mình nghĩ rằng ông là con người tình cảm, đến cả Haku và chị Rin cũng biết việc ông Oiji Kamajii không phải là kiểu người lạnh lùng. Trước khi Chihiro rời đi đi xin việc, Oiji Kamajii đã nhắc nhở và đưa ra lời khuyên, cũng là thứ Oiji Kamajii rất quan tâm. 

Tuy Oiji Kamajii được tạo hình là một con nhện với hình con người, nhưng với đôi tay phù thủy của Miyazaki Hayao đã biến ông thành một con người hoàn toàn không ghê ghê như các bộ phim kinh dị, với lòng nhân hậu thì ông Oiji Kamajii xứng đáng được gọi là người đàn ông tốt bụng trước tất cả trong môi trường tham lam của ngôi nhà tắm.

Nếu Yubaba là một con người độc ác đầy tham lam, thì đối với người chị Zeniba lại là người tính thiện hoàn toàn, mặc dù dùng giấy tấn công Haku và biến nhóc Boh thành một con chuột với giọng nói cay nghiệt dành cho Haku nhưng đó chỉ là bề ngoài – điều mà mình tưởng chừng không khác gì người chị em Yubaba là mấy. Thế nhưng Zeniba lại là người bà nhân hậu, thậm chí bà còn nhắc đến việc phù thủy song sinh chỉ mang lại rắc rối.

Nếu như Yubaba là theo đuổi giá trị phương Tây thì đối với Zeniba lại là giá trị truyền thống, ở ngôi nhà của bà không bất kỳ hào quang nào mà chỉ là một vùng đất buồn hiu, quê mùa và với ngôi nhà làm bằng rơm cũng đủ nhận thấy sự khác biệt với hai chị em. Bà không có bất kỳ lạm dụng hay ít nhất là sử dụng phép thuật để làm công việc nhà như Yubaba, có thể nói bà là con người hiền hòa Nhật Bản chân chất chứ không chạy theo giá trị phương tây.

Chim Yu là nhân vật phụ nhưng cũng không kém phần quan trọng góp phần đáng yêu đồng hành với bé Boh. Chim Yu là tay sai của Yubaba, đồng thời cũng bảo vệ Boh khi bị biến thành con chuột và chim nhỏ xíu, nếu như không có Chim Yu thì khó lòng cho Boh có thể bay hoặc đi cùng với Chihiro.

Phần tích và ý nghĩa

Tất nhiên mình đã viết hết các ý phân tích vào từng nhân vật, đạo diễn Miyazaki Hayao đã dùng bộ phim Miyazaki Hayao để nói về thời kỳ chuyển hóa kinh tế giao thoa văn hóa giữa các nước phương Tây và Á Đông. Khi kinh tế đi lên cũng là lúc nhiều thứ xảy ra, như môi trường đã hư hại con người ra sao (Vô Diện), tình yêu giữa bà mẹ nhiều tiền và bà mẹ nông thôn. (Yubaba – Zeniba), với sự nuông chiều quá mức dành cho con cái khi có tiền là điều không nên bởi bản chất của Boh muốn có bạn bè nhưng lại không thể tiếp xúc với môi trường xứng đáng dành cho nó. Khi Zeniba bảo đã hết tác dụng yểm bùa nhưng tùy thuộc vào việc Boh có muốn quay lại thành người hay không là tùy vào nó, đây cũng là

Trong đó, với việc kinh tế đi lên cũng là đi đôi với ô nhiễm môi trường xảy ra với các con sông, cũng như nấp đi con sông khác để tạo ra khu công nghiệp, điều này cũng dễ hiểu, chính ông Miyazaki Hayao cũng là con người giao thoa thời kỳ trước cũ và mới, chứng kiến nhiều con sông ô nhiễm và mất đi để nhường đất cho những thứ khác. Điều gì dẫn đến cho ông Miyazaki Hayao thúc đẩy ẩn dụ về nhà tắm, thiện ác và nhiều thức đưa vào trong bộ phim? Dĩ nhiên, tấ cả có thể là mọi thứ kinh nghiệm, cái nhìn về làng quê và văn hóa thần đạo, Nhật Bản.

Trong hình tượng Chihiro và Boh là đại đa số những giới trẻ được sống nuông chiều, yếu đuối, nếu như Chihiro yếu đuối lười nhác, với tâm hồn trong sáng như trẻ thơ được Haku dẫn dắt tới nơi tránh nạn rồi trưởng thành hơn trong môi trường ô uế và khắc nghiệt, thì đối với Boh thì phải trải qua sự trao đảo của cuộc sống, phải sống nhiệt mới có thể trưởng thành trong lối suy nghĩ và thay đổi. Đó là những đạo diễn muốn nhắc tới.

Tóm lại, mình cũng không thể phân tích kỹ càng hơn khi Spirited Away đã trở thành một tuyệt tác không thể chối cãi, suốt bao nhiêu năm nay, Spirited Away đã trở thành một tượng đài mà trong đó không có bất kỳ đối thủ nào – về thể loại thần thoại văn hóa – có thể vượt mặt, chính vì lẽ đó mà không một bất cứ thứ gì có thể lật đổ.

Điểm Trừ

Khó lòng mà nói việc điểm trừ cho Spirited Away, nếu có cũng chỉ là do việc tình cảm của Chihiro và Haku mờ nhạt, thậm chí đến khi ông Oiji Kamajii nói với Rin rằng đó là tình yêu mới biết hai người yêu nhau. Và tới khi Chihiro trên lưng rồng Haku rồi nói câu nhớ tên, thì lần này mới rõ chút chút.

Diễn biến thời gian cũng là thứ khá là ảo, hầu như không một ai sau khi xem biết quãng thời gian của Chihiro và bố mẹ cô ở thế giới linh hồn là bao nhiêu lâu, chỉ cho tới khi bố mẹ và Chihiro ở cuối phim đi đến xe tải thì mới biết là đã rất lâu – vì trên chiếc xe bị đóng bụi và lá rụng trên xe cũng cho thấy rằng thời gian qua đã trải qua rất lâu cũng cỡ từ tầm một tháng trở đi.

Hơn nữa phim Spirited Away từ hơn 3 tiếng bị cắt còn xuống 2 tiếng đồng hồ cũng cho thấy nhiều điểm cần muốn nói hay tình cảm giữa hai người và các tuyến tính khác cũng đã mất đi rất nhiều. Do đó cũng không thể lấy từ việc điểm trừ mà đánh giá thấp bộ phim.

Tóm lại

Như tất cả phân tích trên mình đã nói hết, Spirited Away đã hoàn thành sứ mạng của bản thân nó là trở thành một trong số bộ phim hay nhất thời đại, không phải mình tự dưng nâng bi cho Spirited Away, có thể bạn cảm thấy không hay, cũng đúng, Spirited Away không đánh vào thị hiếu vào các thể loại khác, mà đi sâu vào thần thoại Nhật Bản nếu như bạn để ý. Và hầu hết các bộ phim hoạt hình hay kể cả bộ phim không phải là hoạt hình đi nữa cũng khó có thể diễn đạt hay miêu tả thế giới thần thoại một cách thơ mộng như Spirited Away.

Blog: Thị Trấn Buồn Tênh

Facebook: Thị Trấn Buồn Tênh

Group FB Tìm EDITOR và BETA – Hỗ trợ tìm RAW

Group FB Thị Trấn Buồn Tênh – Nhóm dành cho Reader