Mình nhớ không lầm trước đây, trước và sau năm 2010, là năm huy hoàng nhất của thời kỳ blog, forum, cũng như webgame rất thịnh và mạng xã hội, nhưng sự trỗi dậy của mạng xã hội được ưa chuộng hơn nên đã giết chết blog, forum và webgame, chẳng còn mấy ai sử dụng blog, forum, dần dà, blog là nơi lưu trữ bài viết (đa số là blog miễn phí, còn phát triển lên cao hơn thì mới sử dụng hosting/server riêng), forum thì chỉ có cộng đồng riêng nào đó mới sử dụng đến.

Có những nguyên do của thoái trào này, xuất phát từ việc phát triển nội dung, duy trì cộng đồng và nguyên nhân lớn nhất chính là tiền bạc, dù bất kể lĩnh vực nào trong lĩnh vực website thì việc kiếm tiền là thứ người ta vẫn ưu tiên hơn là giữ ngọn lửa viết blog. Trong bài viết này, mình chỉ để cập đến Blog của người mới bắt đầu nhiều hơn là các số website và blog có chuyên môn lâu đời, vì trải qua nhiều năm mà vẫn giữ được ngọn lửa, vượt qua khó khăn, ắt hẳn, các website đó đã không nằm trong bài viết này rồi.

• Sự khởi đầu của Blogger

Tốn thời gian để tự quản lý các nhiệm vụ website 

Đây là một trong những điều đầu tiên khi nhắc tới, dù cho bạn sử dụng nền tảng miễn phí hay không miễn phí thì việc  bỏ thời gian ra để quản lý những dữ liệu và nhiệm vụ cho một website mất rất nhiều thời gian – dù ít dù nhiều. Dù là bạn chẳng quan tâm tới nó (bởi lúc này bạn có hàng đống thứ để quan tâm hoặc đã chán hoặc đã quên website của bạn) thì ít nhất bạn cũng phải ngó để xem nó có thật sự chạy trơn tru hay không và có bất kỳ xảy ra sự việc nào hay không, nếu không thì ắt hẳn hậu quả là cập nhật mã nguồn (source code) không có và dẫn đến lỗ hổng khác.

Theme website lỗi thời

Cần phải nói thêm, thông thường theme được một tác giả phát triển theo cải tiến của mã nguồn mà bạn đang sử dụng, ví dụ như WordPress cập nhật v5.0, v6.0, hai bản này có các sự thay đổi cực kỳ lớn dẫn đến tác giả của theme bạn đang sử dụng phải cập nhập, sửa lỗi giao diện v.v… nhưng khổ lỗi, tác giả theme mà bạn đang sử dụng lại dừng hẳn ở bản v5.0, nhưng khi bạn cập nhật lên WordPress v5.0 lên v6.0 thì gặp hàng tá lỗi khác nhau, không thể tài nào xoay sở được, bạn đành phải thay đổi theme yêu thích sang theme khác để cho kịp “thời đại”. Nếu không, trải nghiệm của khách ghé thăm sẽ rời đi vĩnh viễn vì website của bạn toàn bị lỗi giao diện, lỗi đủ thứ trên trời dưới đất.

Tiền, thật nhiều tiền

Nếu như bạn chỉ đơn giản có một chiếc blog không có tên miền hoặc sử dụng một tên miền với server miễn phí như Blogger, WordPress.com thì sẽ chẳng đáng để nói, điểm yếu duy nhất là dễ bay màu nếu như bạn không tuân theo nội quy của họ và giữ ngọn lửa để duy trì viết blog, do đó chỉ có một cách là mua server/hosting riêng. 

Lỗi vặt trong trang web

Sẽ chẳng có điều gì đáng nói là sau thời gian vận hành, bạn sẽ gặp vô số lỗi, hoặc là vô số rắc rối từ website, nếu trước đó bạn sử dụng Blogger hoặc WordPress.com, những lỗi lớn lỗi nhỏ từ website hoặc từ server/hosting sẽ được giải quyết, nhưng khi đã bước chân ra ngoài (có tên miền và hosting riêng), bạn sẽ thường xuyên gặp rắc rối về vấn đề này, nếu bạn là người am hiểu thì sẽ chẳng đáng để nói, nhưng đằng này, bạn lại không biết gì về vấn đề kỹ thuật website lại là rắc rối lớn, để giải quyết vấn đề này, chúng ta lại tìm đến dân IT trong các cộng đồng như Cộng Đồng WordPress, Blogger. 

Có một điều đắng cay nữa là, chẳng có cái gì gọi là miễn phí trong bữa ăn cả. Và họ sẽ đòi hỏi một số tiền tương ứng với thời gian họ bỏ ra để fix lỗi trong website của bạn, có một số trường hợp, bạn sẽ gặp ngay tay lừa đảo – à thì mình nói quá, là một tay mới bước chân vào nghề nhưng cũng có một số tay lừa đảo thật, chủ yếu xuất phát từ việc chúng ta ham giá rẻ, rẻ mạt hoặc chỉ là chúng ta xui rủi gặp ngay tay lừa đảo – sẽ không thể giải quyết được số lỗi, để qua mắt được bạn, thì họ sẽ dùng cách “vải thừa che mắt thánh”, vào một ngày đẹp trời, bạn nhận ra điều đó, thì đã quá muộn, có đòi tiền lại thì mọi thông tin của kẻ đó đã ẩn hết. Cũng như có một số trường hợp, cao thủ thì chẳng rỗi, mà đã ra tay thì lỗi ắt sẽ hết nhưng tiền thì cao hơn hẳn so với mặt bằng chung “thượng vàng hạ cám”, và một số khác là “bỏ của chạy lấy người” vì lỗi “vặt” vượt tầm khả năng xử lý của họ, nói chung những lỗi vặt đa số như thế này mặt bằng chung thường xử lý được, nên không cần quá lo lắng về điều này.

Các lỗi vặt trên trang web là chuyện thường xảy ra như cơm bữa, để có một website ít lỗi mà vừa ý – nếu bảo không có lỗi thì các sinh viên và người dự định học IT đã không học ngành này rồi – bạn phải bỏ ra một số tiền lớn để thuê một người có uy tín, hoặc một công ty (họ sẽ bảo đảm với bạn là họ không cõng tiền xong rồi chạy mất dép, mà có chạy thì cũng không thể) tạo ra một website để sau này không gặp phải phiền phức về muôn vàng lỗi vặt. Nhưng đó là sự khởi đầu ban đầu, còn về sau, bạn cũng phải đi tìm người để giải quyết, đây là điều cam đoan với bạn bởi bản thân mình cũng từng trải như vậy, do đó, hãy chuẩn bị tâm lý sau khi đã thuê người lập web theo ý bản thân nhé.

Lỗ hổng bảo mật

Lỗi vặt trong website thì chẳng sao cả, một thứ tốn tiền khác xuất phát từ server/hosting, dễ bị tiêu tốn tiền nhất, nếu bạn sử dụng hosting của nhà cung cấp thì sẽ yên tâm một phần, nhưng nếu sử dụng máy chủ riêng, ắt hẳn sẽ gặp trường hợp ddos web – tấn công website – và bạn phải toát mồ hôi hột vì phải suy nghĩ muôn vàng kế hoạch để né hoặc trị kẻ tấn công web của bạn. Tất nhiên, một khi sử dụng server, ít nhiều bạn đã am hiểu một phần nào đó, hoặc là có người trợ giúp, nên không cần bàn sâu hơn. 

Một thứ đau đầu nữa là, kẻ hack web của bạn vô tình tìm kiếm được một lỗ hổng từ trang web của bạn, mà lỗ hổng đó xuất phát từ việc sử dụng mã nguồn (CMS, chẳng hạn như những ai đã từng sử dụng WordPress.com thì gọi là mã nguồn WordPress) và yếu kém từ phía plugin, themes chưa cập nhật sẽ khiến dữ liệu của bạn bay màu. Từ đó, bạn sẽ phải vội vàng bỏ dở các kế hoạch cuộc sống mà tìm người, mà người giúp bạn thì hơi khó và sẽ tốn một mớ tiền nữa, lỗ hổng nguy hiểm hơn là lỗi vặt nên chẳng thể do dự có nên chi tiền ra không, nếu biết thì không sao, không biết thì như đã nói ở trên là mất tiền thôi.

Tiền server/hosting và tên miền

Sau những thứ trên, là tiền máy chủ và tên miền, hiện tại có rất nhiều nhà cung cấp máy chủ và tên miền như INet, Azdigi, và một nhà cung cấp khác, nếu bạn biết tiếng Anh và có thẻ visa, ưu tiên chọn lựa nước ngoài hơn, bởi bên nước ngoài cơ sở hạ tầng luôn rẻ hơn ở Việt Nam và chất lượng hơn. Nhưng nếu bạn không có hai vấn đề như mình nói thì hai cơ sở vừa kể trên cũng khá tốt ở Việt Nam rồi (nhưng không tốt 100% đâu nhé), chủ yếu là vừa uy tín và vừa rẻ hơn một chút so với mặt bằng chung.

Quay trở lại vấn đề chính, bạn sẽ mất số tiền hằng năm để duy trì cho máy chủ và tên miền, vấn đề ở chỗ, nó phụ thuộc vào việc website của bạn có bao nhiêu lượng truy cập hằng ngày, nếu một ngày chỉ có mười người online cùng lúc và lượng xem có vài trăm đến một ngàn thì một hosting chưa đến một triệu (chưa kể là bạn canh ngày đại giảm giá thì chưa tốt vài trăm ngàn, nhưng đó là áp dụng với hosting/server thôi nhé), còn tên miền rẻ bèo thì được khuyến mãi từ chục ngàn cho tới 200 ngàn, nhưng những năm gia hạn tiếp thì sẽ quay lại con số thực là gần 400 ngàn hoặc hơn tùy thuộc tên miền có dạng đuôi gì.

Tuy nhiên, đó là vấn đề bạn có rất ít truy cập, nhưng nếu bạn có rất nhiều lượng truy cập và lượng xem phải đến mấy chục ngàn lượng xem thì sao? Tất nhiên phải bỏ tiền ra để nâng cấp máy chủ của bạn, thông thường, hosting không đủ khả năng kham nổi con số cao, trừ trường hợp có nhà cung cấp có hosting chịu lượng tải cao thì mới ăn thua, còn không thì phải dùng đến máy chủ/server. Như nói ở trên là máy chủ gặp rất nhiều vấn đề khi bạn quản lý, và bạn phải am hiểu nhất định thì mới sử dụng được, không thì phải nhờ người khác để cài đặt giúp bạn (nhưng sẽ cài đặt thường xuyên hơn bởi đâu phải cài một lần là xong đâu? Cả tỷ lần thứ khác nữa ấy chứ) và máy chủ là thứ may ra chịu áp lực lớn từ phía lượng truy cập lớn, nhưng máy chủ thì thường không rẻ, cái thấp nhất thì cũng vài trăm ngàn một tháng, ít nhất là 2 triệu một năm trở lên. 

Máy chủ chịu tải là một chuyện, phải tối ưu website của bạn để chịu tải mới là quan trọng, như nói ở trên, thêm một mớ tiền nữa, có điều bạn có thể phát triển tới rất nhiều người truy cập đến nỗi bạn phải mua máy chủ/server thì hẳn nhiên là một tay viết blog có uy tín, hoặc một đội ngũ thì những lời nói này chỉ bằng thừa mà thôi, và tiền bạc chỉ là chuyện nhỏ.

Nói tóm lại, bạn mới chỉ bắt đầu phát triển blog hoặc website nhỏ thì không cần quá cao siêu như vậy, nhưng một khi có lượt người ghé thăm cao và có đội ngũ riêng thì hẳn nhiên ta mới bắt đầu lo lắng đến việc chuyển dữ liệu sang vùng đất mới.

Theme và plugin

Để có một website riêng trên hosting/server/miễn phí riêng thì không thể không có theme và plugin, có một điều xảy ra là theme và plugin không phải là một thứ miễn phí, dĩ nhiên, có một số theme/plugin được tải lên mạng khá nhiều để chúng ta sử dụng, nhưng hầu hết nó thuộc hàng cơ bản chứ không thể nâng cao như các theme/plugin tính phí nên bạn bắt buộc lại thêm …tiền để mua tính năng của theme/plugin hoặc nhờ người để tạo theo ý muốn bản thân. 

Dĩ nhiên, nếu bạn viết blog cơ bản, mình viết vừa rồi chỉ là thừa thãi, bởi bản chất việc viết blog cơ bản, tạo website bán hàng cơ bản, hoặc chỉ là một page loading cơ bản thì chẳng cần mấy thứ trên.

Website không được tối ưu 

uh thì đây là một trong những thú khiến cho người dùng một đi không quay trở lại, là website của bạn chạy như rùa bò, có thể là một phần nguyên nhân của hosting/server nhưng nó không quan trọng bằng việc tối ưu website, theo thời gian, những bài viết sẽ nhiều hơn, và theme thì nặng, mã nguồn thì thêm nhiều thứ thừa chưa được loại bỏ, lúc này bạn cần một tay anh chị trong ngành (dĩ nhiên không miễn phí) tối ưu website của bạn. Nếu không, trải nghiệm người dùng sẽ đánh giá âm điểm khi truy cập trang web.

Mua chữ từ các tay Writer Content

Nếu như bạn là một blogger, hoặc một trang web đọc truyện nhưng website của bạn thiếu nội bởi quá lười để viết (sáng tác truyện hoặc dịch truyện, dịch bài viết) thì việc đầu tiên nghĩ đến chính là mua bán chữ từ các tay Writer Content, đặc biệt là chuyện này đã diễn ra từ rất lâu rồi chứ không phải từ thời đại mạng lưới hiện nay mới diễn ra, điển hình là báo chí thời xưa, nếu bạn muốn xuất bản tờ báo, hẳn nhiên bạn phải kêu gọi các nhà báo, nhà văn đóng góp, nếu không thì phải trả tiền nhuận bút cho họ để có được Content độc lạ không đăng bất kỳ tờ báo nào khác. 

Do đó, đây lại là việc tốn tiền rất nhiều, nhiều hơn cả việc mua và duy trì server/hosting, bảo trì website, bởi nếu không có Content, là trang web của bạn là trang web chết mà thôi.

Điều quan trọng nhất là nội dung

Những thứ trên chỉ là lót dép cho con đường phát triển website, quan trọng nhất chính là nội dung website là gì, và sau nội dung website là cộng đồng nhất định, nếu như không có nội dung, chỉ toàn thứ vớ vẩn, người ghé thăm và xem chỉ có cảm nhận là bản thân họ đi vào nhầm chỗ, vĩnh viễn không bao giờ quay lại, ở họ, chỉ có ấn tượng xấu, hoặc là một website chết (không có bài viết nào) nên sẽ không có chuyện họ sẽ quay lại lần thứ hai. Có thể nói rằng, nội dung website là thứ cực kỳ quan trọng để phát triển lâu dài và bền vững, đây là chỗ rất nhiều blogger hoặc các tay phát triển website gãy cánh mà từ bỏ, hoặc chuyển hướng sang page FB hoặc là chuyển sang nền tảng cộng đồng phát triển nội dung hoặc là nơi lưu trữ miễn phí …

Các mô hình phát triển, nội dung và hướng đi

Mô hình nội dung website thì lắm thứ để phát triển, cái quan trọng của người lập website là mục đích và hướng đi, lèo lái, độc lạ thì mới có thể phát triển được, bản thân mình phát triển blog Thị Trấn Buồn Tênh ban đầu là phát triển về mô hình Đọc Truyện (chủ yếu là Đam Mỹ và Kinh Dị), Review, Tin Tức Phim và Truyện, Diễn Đàn Đam Mỹ và Hủ Nữ, nhưng cuối cùng, mình nhận ra là các mô hình đó gặp rất nhiều rắc rối và thị phi, hầu hết là do bản thân mình không có mục đích hướng đi ngay từ đầu, chỉ toàn dựa vào nhóm để rồi cuối cùng nhóm tan rã và mình chới với không thể vực dậy được cho tới tháng 10 vừa rồi mới quyết định hướng đi hoàn toàn là phát triển nội dung (Viết Blog)và tự quản lý hơn là dựa vào người khác và cộng đồng, nói đúng hơn là để nó tự sinh tự diệt,

Do đó, để phát triển một website, cái quan trọng nhất là nội dung ra sao, chứ không phải là một nội dung chỉ na ná (copy) những nội dung khác trong các website trên mạng, thông thường, điển hình nhất và thường xảy ra nhất chính là mô hình đọc truyện, Writer Content Seo, Tin Tức, ở mảnh đọc truyện là nơi xảy ra kịch liệt nhất và đấu đá mạnh nhất khi một bên là dịch giả dịch truyện (tạo ra nội dung) trên website nhưng bị các bên reup truyện copy sang, rồi các bên khác lại copy bên reup truyện, dẫn đến một người làm, cả làng hưởng, nhưng vấn đề ở chỗ là nội dung các bên đọc truyện copy lẫn nhau mà không tạo ra nội dung mới như bên dịch truyện, thành thử website đó không còn tạo ra sự mới mẻ gì ngoài các nội dung đã có sẵn trên mạng và sẽ không thu hút người đọc quay lại lần thứ hai, trừ website reup truyện có lượt đọc cao, cộng đồng gắn bó và thường xuyên reup truyện mà bỏ ngoài tai các bên dịch giả.

Đồng thời viết blog đã không còn là chuyện thỏa mãn đam mê mà mở blog cá nhân riêng nữa, nó ảnh hưởng tới túi tiền và nhiệt huyết của bạn mà phát triển lâu dài hay lụi tàn sớm muộn, đa số các blogger bây giờ lựa chọn theo hướng đi an toàn nhất chính là mở blog miễn phí và viết trên page Facebook mà trước đó mình từng viết trong bài Khởi Đầu của Blogger là các nền tảng mà blogger chọn, trước khi bước sang nhu cầu mở trang web/blog riêng. Cho nên, những ai từng có nhiệt huyết và đam mê dần dần không cho ra thêm bất kỳ nội dung nào trên blog free/page FB nữa, đó là sự chứng minh cho việc không đủ đam mê và không mang lại tiền bạc cho chất xám của họ, dẫn đến việc bỏ bê rồi từ bỏ hoàn toàn, hoặc chỉ đơn giản là cần nơi lưu trữ chứ không có mục đích phát triển.

Viết blog là vậy, còn việc mở website để phát triển doanh nghiệp lại là chuyện khác, ở đây, mình không nói gì thêm bởi bản chất họ sử dụng website với mục đích là phục vụ doanh nghiệp của họ chứ không phải là nơi để viết blog hay phát triển bất cứ mục đích nào khác.

Tóm lại, phát triển mô hình, nội dung và hướng đi rất quan trọng khi bạn quyết định mở blog, nếu không, bạn sẽ không thể phát triển lâu dài, thậm chí biến chiếc blog yêu quý của bạn thành một nơi “âm u” và chết.

Chất lượng bài viết tương đương với việc có một cộng đồng nhỏ

So với sự phát triển nội dung, cái quan trọng thứ hai không kém phần chính là lượng độc giả theo dõi blog của bạn, dĩ nhiên việc phát triển nội dung là ưu tiên hàng đầu để có cộng đồng nhất định, chưa khi nào có một trang web trong lĩnh vực nào có được độc giả trước có nội dung trừ khi anh/chị ta là người có danh tiếng. 

Chính vì vậy, lượng độc giả  theo dõi website của bạn là bởi bản chất website của bạn có nội dung chất lượng so với vô vàng các trang web khác cùng thể loại và lĩnh vực, mặc dù không phản ánh hoàn toàn chính xác 100% nhưng ít nhất nó cũng phản ảnh một phần nào đó. Điển hình là Diễn Đàn trong blog của mình, mình đã dự tính là phát triển cộng đồng cho fan và vừa phát triển nội dung, nhưng thực tế lại ngược lại là nội dung cực kỳ quan trọng mới có cộng đồng, chứ chưa bao giờ có một cộng đồng trước hoặc có thể phát triển song song, thành ra. dự án này của mình thất bại hoàn toàn.

Content từ cộng đồng đóng góp

Như đã nói ở trên, việc mua Content là diễn ra thường xuyên và cực kỳ tốn tiền, nhưng riêng với Content từ cộng đồng thường xuyên diễn ra ở Diễn Đàn hoặc từ các Comment, dù đây không phải là thứ quan trọng trong xếp hạng tầm quan trọng phát triển nội dung, nhưng ít nhất sự phát triển nội dung từ phía cộng đồng mang lại là vô cùng quan trọng không kém gì từ phía Blogger và chủ quản website, tuy nhiên đây không phải là điều ai cũng muốn có là được. Tóm lại, content từ phía cộng đồng là vô cùng khó, bởi hầu hết mọi người chưa thật sự gắn bó website của bạn và chỉ đơn giản là ghé thăm, kể cả việc Bình Luận trong bài viết của bạn còn không có huống gì nói về việc đóng góp Nội Dung?

Không thể kiếm tiền từ website

Đây là một điểm rất quan trọng, hầu hết mọi người khi lập website điều mong mỏi (có cả mình nữa) là có thể kiếm tiền từ website, nó như một phần thưởng sau bao nhiêu ngày bạn tạo ra chất xám, nhưng không hẳn website nào cũng có thể kiếm tiền được, cốt lõi ở đây là nội dung bị trùng lặp, bí ý tưởng và đi copy bài viết từ nơi khác về web, rồi cuối cùng nội dung đó không tạo ra lượt truy cập nào mà còn bị google đánh gậy về việc ăn cắp (trừ đa một số website như truyenfull và một số web khác, do có một lượng fan theo dõi trung thành và ra mắt lâu năm nên khá là khó bị ăn gậy từ google, nói chung mình cũng khá khó hiểu về điều này). 

Hoặc bạn có nội dung và cho ra mắt bài viết tâm huyết, nhưng lại rất ít người đọc và lượt xem mà bạn bỏ tâm huyết, chất xám,thế là bạn không thể kiếm tiền, hoặc không có lượt xem nào khiến cho tâm trạng của bạn rơi vào vực thẳm và nản chí. Chủ yếu trong bài viết của bạn thiếu sự liên kết từ các trang web khác, không được quảng bá rộng rãi – chủ yếu hiện nay người dùng Mạng Xã Hội rất nhiều nên không thể biết bài viết của bạn là một, hai là danh tiếng của bạn không có, cần rất nhiều thời gian và đóng góp bài viết thì may ra mới có thể có được danh tiếng về chiếc blog và bài viết của bạn được – và bài viết không chuẩn SEO dẫn đến người tìm kiếm không có.

Dĩ nhiên có thể kiếm tiền từ cách quảng cáo của google, tiếp thị liên kết, được người khác thuê viết và đăng bài trên trang web của bạn, nhưng có điều, để làm được như vậy bạn phải lỗ lực rất nhiều, cực kỳ nhiều, như việc quảng cáo của Google; bạn cần phải sáng tạo nội dung không đụng hàng, nếu có cùng ý tưởng, chính tay bạn viết, nếu chỉ copy thì về mặt lâu dài trang web của bạn chỉ là clone của các trang web khác và không có tiềm năng phát triển, thì việc quảng cáo của trang web bạn chỉ là kiếm cọng gơm là chính. Về tiếp thị liên kết và khách hàng cần quảng cáo trên trang web của bạn thì ít nhất trang web có nhiều nội dung hay, một cộng đồng nhỏ trở lên và có danh tiếng, thì hai việc trên rất dễ dàng nhưng tiếc thay rằng, website mới mở thì lấy đâu ra mấy thứ đó? Do đó đây có thể là lý do vì sao bạn không thể kiếm tiền được trang web mới lập hoặc quá nhiều thứ khó khăn khác.

Tóm lại

Để duy trì một chiếc website là cực kỳ không đơn giản chút nào, trừ khi bạn có nhiệt huyết cực kỳ mãnh liệt và không bao giờ từ bỏ, thì may ra Trời Sinh thương tình mà giúp bạn gặt hái thành quả.